Stijgend absenteïsme: welke HR-oplossingen voor bedrijven?

• Hoe evolueert het absenteïsmecijfer in Belgische ondernemingen?
• Welke maatregelen neemt de Arizona-regering om afwezigheden te doen dalen?
• Wat onthult absenteïsme over de noden van werknemers op de werkvloer?
• Wat is de impact van afwezigheden op het leven en de gezondheid van bedrijven?
• Welke HR-aanpak kan absenteïsme bij werknemers beperken?
• Welke HR-tools helpen bij een efficiënt afwezigheidsbeheer?

Hoe evolueert het absenteïsme op het werk in België?

De afgelopen jaren is er een aanzienlijke toename van werknemersafwezigheden. Volgens de Securex-barometer 2024* steeg het absenteïsmecijfer wegens ziekte in België van 8,22% in 2023 naar 8,57% in 2024, een stijging van 4,08%. Bijna 4% van de werknemers heeft in 2024 geen enkele dag gewerkt, en de toename is vooral merkbaar bij jongeren en bij werknemers in de dienstenchequesector.  

*Vorig jaar was 1 op 12 werknemers ziek op een gemiddelde werkdag 

Welke maatregelen neemt de Belgische regering om de groei van absenteïsme tegen te gaan ?

Gezien de aanhoudende stijging van absenteïsme is de Arizona-coalitieregering gestart met de invoering van maatregelen om het fenomeen af te remmen. Sommige bepalingen hebben rechtstreeks betrekking op werknemers, andere stimuleren de betrokkenheid van werkgevers bij het welzijn op het werk om zo de verergerende factoren te beperken.

Een hogere financiële tussenkomst voor werkgevers

In de toekomst zal het gewaarborgd loon dat de eerste maand van afwezigheid dekt, worden uitgebreid. Dit houdt in dat werkgevers 30% zullen bijdragen in de ziekte-uitkering voor de tweede en derde maand.

Een strenger kader voor de controle van afwezigheden

• Sinds 2022 hebben werknemers jaarlijks recht op 3 ziektedagen zonder medisch attest. Vanaf 2026 wordt dit quotum teruggebracht naar 2 dagen.  
• De regering voorziet een digitaal meldpunt voor het signaleren van verdachte attesten.  
• Langdurig afwezigen die niet meewerken aan het re-integratietraject riskeren sancties die hun uitkering treffen.  
• De termijn om opnieuw recht te hebben op gewaarborgd loon bij herval wordt verlengd van 14 dagen naar 8 weken.

Verkorte termijn voor medisch ontslag

De termijn voor ontslag wegens langdurige ziekte is momenteel vastgesteld op 9 maanden. De Arizona-regering zal werkgevers toestaan een ontslag om medische overmacht te organiseren vanaf 6 maanden afwezigheid.

Focus op beoordeling van werkcapaciteit en re-integratie

Bedrijven zullen een beoordeling van de werkcapaciteit moeten organiseren na 8 weken arbeidsongeschiktheid, wat kan leiden tot een re-integratietraject. Dit systeem, dat voorheen pas na 3 maanden kon worden opgestart, kan nu vanaf de eerste dag van afwezigheid worden geïnitieerd. Het heeft tot doel een snelle en aangepaste terugkeer naar werk te bevorderen en kan voortaan ook een verandering van werkgever omvatten.

Wat onthult absenteïsme over de behoeften van werknemers in hun professionele leven?

Onder de oorzaken van afwezigheid op het werk bevinden zich uiteraard gezondheidsproblemen die losstaan van de werkomgeving, evenals bredere arbeidsmarkttrends. Toch zijn veel bronnen van absenteïsme rechtstreeks verbonden met het dagelijkse leven in het bedrijf en bieden ze de werkgever speelruimte om het fenomeen aan te pakken.

• Kwaliteit van de arbeidsvoorwaarden: woon-werkverkeer, werkuren, flexibiliteit, verloning, contracttype, enz. zijn essentiële criteria voor een bevredigend professioneel leven.
• Professionele relaties en werksfeer: omdat deze een belangrijke rol spelen in het sociale leven van werknemers, heeft de kwaliteit van de sfeer en de interactie met collega’s een directe impact op het welzijn op het werk.
• Erkenning en waardering: de bevestiging van de rol van een medewerker binnen een team, waarvan hij een essentieel onderdeel vormt, vergroot het gevoel van voldoening en betrokkenheid.
• Doelstellingen en zingeving: het stellen van duidelijke en haalbare doelen en resultaten versterkt de betrokkenheid bij de functie.
• Groeiperspectieven: of het nu gaat om functieverrijking, promotie of een verandering van beroep, is ontwikkeling een natuurlijke bron van motivatie.

Wat is de impact van werknemersafwezigheden op bedrijven?

Absenteïsme op het werk wordt een steeds groter maatschappelijk probleem met gevolgen voor het individueel welzijn, de sociale zekerheid en het bedrijfsbeheer. Werkgevers worden geconfronteerd met tal van moeilijkheden wanneer hun werknemers niet meer in staat zijn te werken:    

• Stijgende kosten: bij arbeidsongeschiktheid betaalt de werkgever het gewaarborgd loon én eventuele extra kosten voor vervanging.
• Extra organisatorische belasting: de werkgever moet tijd en energie steken in de herorganisatie van het werk intern of in de rekrutering en opleiding van een externe vervanger.
• Complexere HR- en managementuitdagingen: het leiden van een verzwakt team en de communicatie met de afwezige werknemer vormen bijkomende uitdagingen voor HR en leidinggevenden.
• Impact op het evenwicht binnen teams: de afwezigheid van een collega weegt op het hele team in termen van werkdruk, welzijn en motivatie, met het risico op een verslechtering van de werksfeer.
• Verzwakking van employer branding: een hoog absenteïsmecijfer schaadt het imago van het bedrijf en vormt onder meer een hindernis bij het aantrekken van nieuw talent.
• Productiviteitsverlies: afwezigheden, vervangingen, overbelasting en demotivatie zijn allemaal factoren die de productiviteit verlagen en de gezondheid van het bedrijf aantasten.

Hoe absenteïsme verminderen en de gevolgen in het bedrijf beheersen?

Hoewel absenteïsme een zware last is voor bedrijven, is het geen onvermijdelijk lot. Werkgevers beschikken over aanzienlijke speelruimte om een positieve en gezonde werkomgeving te creëren. De overheidsmaatregelen gaan in die richting en moedigen werkgevers aan om het probleem aan te pakken en naar oplossingen te zoeken. Absenteïsme is een signaal, een symptoom. Gebruik deze realiteit om uw HR-beleid vanuit een nieuw perspectief te benaderen.

Welke actiemogelijkheden hebben werkgevers om afwezigheden te beperken?

In België zijn welzijn, gezondheid en veiligheid op het werk wettelijk geregeld en leggen ze strikte verplichtingen op aan werkgevers. Bedrijven voeren een analyse van psychosociale risico’s uit, implementeren een preventiebeleid, duiden een preventieadviseur psychosociaal welzijn aan en zijn aangesloten bij een externe dienst voor preventie en bescherming op het werk. Binnen een globale en preventieve aanpak bestaan er tal van maatregelen om de levenskwaliteit van werknemers te verbeteren en het volume van afwezigheden te verminderen.

• Voorzie communicatiekanalen en -momenten die het mogelijk maken om problemen tijdig te detecteren en geschillen op te lossen.
• Introduceer flexibiliteit en creativiteit om functies en werkorganisatie af te stemmen op de specifieke behoeften van werknemers.
• Zorg voor lichte, aangename werkplekken en besteed aandacht aan het beperken van vermijdbare hinder, bijvoorbeeld lawaai.
• Lanceer transversale projecten of participatieve workshops om werknemers sterker bij het collectief te betrekken, de kennis van andere teams te vergroten en het gevoel van nut en verbondenheid te versterken.
• Organiseer evenementen en creëer ontmoetingsruimtes om de sociale cohesie binnen het bedrijf te bevorderen.
• Stimuleer mogelijkheden voor fysieke activiteiten en ontspanning rond de werkdag door toegang te geven tot sportfaciliteiten of aangepaste sanitaire voorzieningen.
• Informeer werknemers over de verschillende middelen waarover zij beschikken om eventuele problemen op het vlak van gezondheid en veiligheid op het werk aan te pakken.

Welke HR-oplossingen beperken de impact van onvermijdelijk absenteïsme?

Een deel van de afwezigheden van werknemers is onvermijdelijk, maar dankzij een doordachte aanpak en goede beheertools kunnen HR-specialisten de impact ervan beperken.

Op korte termijn bestaat het doel erin de uitvoering van het werk zo snel mogelijk te herstructureren. Met de HRIS van Kelio beschikt u over een volledig en realtime overzicht van alle planningen, waardoor u snel en doeltreffend beslissingen neemt. Kelio toont onmiddellijk welke medewerkers tegelijk beschikbaar én bekwaam zijn om de afwezige collega te vervangen. Met enkele klikken verdeelt u de planning van de arbeidsongeschikte werknemer over een of meerdere andere medewerkers. Ons HR-platform beschikt bovendien over communicatiefunctionaliteiten die de uitwisseling met uw personeel versnellen, zodat zij zich vlot en gestructureerd kunnen aanpassen.

De HR-software van Kelio is ook een hulpmiddel voor het opvolgen en analyseren van afwezigheden en verlof, zodat u een globaal overzicht en beter inzicht krijgt in de oorzaken van absenteïsme. Kelio volgt medische attesten en medische onderzoeken op en vergemakkelijkt uw reboarding- en offboardingprocessen. 

Wilt u meer weten over de impact van de Kelio-tools op absenteïsme in uw bedrijf? Neem contact op met onze experts!